Waarschijnlijk heeft dit gebied zijn naam te danken aan de grote grijze steen, die jarenlang op de grens van het gebied gelegen heeft. In de omliggende omgeving komen nog steeds erg grote keien naar boven. Het bovenkomen van grof grind wordt veroorzaakt door een, op de geologische kaart van Nederland aangeduide breuk.: “de breuk van Vessem”, welke het gebied doorsnijdt. De Grijze Steen was oorspronkelijk een onderdeel van de Landschotse Heide.
Het gebied heeft veel kenmerken van een kleinschalig oud beekdallandschap: hooilanden afgewisseld door houtwallen en een verscheidenheid aan droge en natte bossen. Het gebied is gelegen op de overgang van de arme heide naar het voedselrijkere beekdal van de Groote Beerze, en daarom was het er tamelijk vochtig. Een aantal jaren geleden was het een grotendeels vergrast heideterrein. Om het gebied min of meer in zijn oorspronkelijke staat terug te brengen worden, met tussenpozen van enkele jaren, stukken heide afgeplagd. Dit wil zeggen dat de rijke bovenlaag wordt afgegraven om een arme grond te krijgen. Door deze actie blijken de heide en de daarbij behorende plantengroei prachtig terug te komen.
Het hoofddoel van de “reorganisatie” van dit natuurgebied is: “Het terugkrijgen van een gevarieerde heidevegetatie, waarin naast Struik- en Dopheide ook bijbehorende planten als Witte en Bruine Snavelbies, Zonnedauw, Klokjesgentiaan en Gagel voorkomen”. Mooie resultaten zijn de terugkeer van bijzondere planten zoals, Duivelsnaaigaren, Tormentil , Moeraswolfsklauw en Klokjesgentiaan.
